رنگ و تنوع اسپینل
گروه اسپینل دارای ترکیب شیمیایی MgAl2O4 وساختمان کریستالی ایزوتروپیک با شکل های (habit) کریستالی اکتاهدرال ( octahedral) یا اکتاهدرالدوقلو (macles) و در اندازه های کوچک به شکل کوبیک (cubic) یا دودکاهدرال dodecahedral یافت می شود وچگالی 54/3 – 63/3 .اسپینل سنگ سختی است، با درجه 8 در جدول سختی ها و با سفتی(toughness) خوب و ضریب شکست 712/1 دارای جلای شیشه ای وشفافیت )شفاف تا نیمه شفاف (.
اسپینل بی رنگ که در اندازه های ریز می تواند مشابه به الماس باشد ، تنوع رنگی بسیار زیبای اسپینل از جمله قرمز ، نارنجی ،زرد ،قهوه ای ، آبی ،بنفش ، ارغوانی ، سبز و سیاه ، فلزات رنگ زا در این کانی آهن و کروم هستند. رنگ آبی آن مشابه نزدیکی برای سافیر آبی است و رنگ قرمز اسپینل مشابه بسیار خوبی برای یاقوت است،برخی از یاقوت های سرخ درشت و مشهور جهان در حقیقت یاقوت های سرخ نبوده و اسپینل هستند.به عنوان نمونه اسپینلی 140 قیراطی که به « یاقوت پرنس سیاه»معروف بوده 5 سانتیمتر طول بلور آن بوده و بیضی شکل است و روی تاج ملکه انگلیس است و یاقوت تیمور با وزن 352 قیراط که مطعلق به ملکه انگلستان است
اسپینل سبز سیر تا سیاه رنگ و مات به اسامی سیلونیت و پلئوناست (pleonaste) خوانده می شود. انواع قهوه ای رنگ این کانی پیکونیت (piconite) زرد آن روبیسل (Rubicelle) و قرمز روشن بالس روبی (Balas ruby) خوانده می شوند. اسپینل با پدیده ستاره ای هم یافت می شود ، اما بسیار کمیاب است.
پیدایش و معادن
اسپینل با کریستال های درشت ، بسیار کمیاب است .شناخت اسپینل به عنوان یک کانی مستقل حدود 150 سال قبل صورت گرفت. قبلاً تصور می شد که اسپینل یکی از انواع یاقوت سرخ باشد ، چون همیشه با گروه کروندم در معادن همراه است. بهترین اسپینل قرمز با کیفیت ( ازنظر شفافیت و رنگ)(blood red) که به یاقوت اسپینل (ruby spinel)معروف است ، در معادن موگوک (mogok) و (Mong Hsu) درمیانمار (برمه) استخراج می شود.
اسپینل آبی با کیفیت در سری لانکاواسینل با کیفیت جواهر در ویتنام و کوه های پامیر در تاجیکستان، تانزانیا، ماداگاسکار و معدن اسپینل سیاه (black spinel) در تایلند است. استرالیا، افغانستان پاکستان و آمریکا از دیگر معادن اسپینل هستند.
بهسازی ( Tereatments)
برعکس یاقوت و سافیر که با انواع بهسازی (Tereatments) کیفیت رنگ و پاکی آنها به دست بشر دستخوش تغییرات اساسی می شود، معمولا روی اسپینل بهسازی صورت نمی گیرد.
مشابه های (Imitations)
همان طور که گفته شد، اسپینل مشابه بسیار خوبی برای گروه کرندوم است؛ اما سنگ هایی مانند شیشه، سفایر مصنوعی، یاقوت مصنوعی، آمتسیت بعضی از تنوع گارنت ها می توانند مشابه های اسپینل به حساب می آیند که با آزمایش های گوهر شناسی قابل شناسایی هستند.
مراقبت و تمیز کردن
اسپینل را می توان با آب گرم و صابون تمیز کنید. همچنین استفاده از دستگاه ماوراء صوت (ultrasonic) و تمیز کننده به بخار برای این سنگ مشکلی به وجود نمی آورد. تنوع آبی رنگ این کانی در برابر حرارت بالا رنگ خود را از دست می دهد.
ارزش اسپینل
اسپینل قرمز شباهت فراوانی با یاقوت دارد؛ در نتیجه از نظر ارزشی در بازار فروشی تمایل زیادی برای برابری ارزش با یاقوت وجود دارد. البته قیمت اسپینل آبی تیره در بازار فروش ارزش بیشتری دارد.
سال 1920 میلادی اسپینل های مصنوعی به روش ورنویل یا flam fusion در بازار های جهانی یافت شد و به سرعت بر اهمیت تجاری آنها افزوده می شود، چون به جای اسپینل طبیعی و مشابه تعدادی از سایر کانی ها به کار میرود.