ایران به دلیل وجود قوم های مختلف که
هرکدام پوشش، سنت ها و آداب و رسوم خاص خود را دارند، کشوری بسیار غنی از
لحاظ دستاوردهای مادی و معنوی است.
ایران به دلیل وجود قوم های
مختلف که هرکدام پوشش، سنت ها و آداب و رسوم خاص خود را دارند، کشوری بسیار
غنی از لحاظ دستاوردهای مادی و معنوی است.
جواهرات در ایران از دیرباز
به عنوان قطعه ای از لباس در میان اقوام مختلف مطرح بوده است. مردم ایل
قشقایی و عرب های منطقه خوزستان بیشترین استفاده کنندگان از جواهرات بوده
اند. جواهرات در میان مردم قشقایی شامل گردنبند مهلو، گردنبند میخک،
گردنبند مهره ای، عنبردان، قاب قرآن، النگو و دستبند مهره ای، گیسوبند و
بازوبند است.
مَهلو دانه بسیار
معطر درختچه ای است در نواحی معتدل و سردسیری با رنگ سفید یا شیری و کوچک
تر از دانه لوبیا که حتی مرور زمان از بوی خوش آن نمی کاهد. زنان ایلات این
دانه ها را جمع آوری یا خریداری می کنند و سپس آنها را سوراخ کرده، پس از
خشک شدن گردنبند های جالب و زیبا درست می کنند.
برای ساخت گردنبند مهلو
دانه ها را در دسته های بیست تایی از هر رنگ در ۵ رشته ناهمگون کنار هم می
چینند و سپس همه نخ ها را از یک مهره عبور می دهند. در سری بیست تایی بعدی
جای رنگ ها عوض می شوند و معمولا نوع مهره ها را هم تغییر می دهند.
عنبردان جعبه ای است به ابعاد ۲ تا ۳سانتی متر که از آلیاژ های مختلف طلا، نقره و برنز ساخته می شود و در یک طرف آن نیز حلقه ای است که نخ از آن عبور می کند. این جعبه کوچک و ظریف که روی آن را قلمزنی یا تزئین کرده اند میان گردنبندها و همراه با مهره های عقیق و یاقوت به گردن می آویزند.
زنان قشقایی همچنین عادت خاصی به استفاده از النگوهای نقره ای با پهنای ۲ تا ۳ سانتی متر با نقش های برجسته دارند و معتقدند جن از افرادی که این النگوها را به دست دارد، دوری می کند. گیسوبند وسیله ای است تزئینی برای بستن گیسوان و حفاظت آنها که توسط زنان تهیه می شود. گیسوبند رشته های ظریف ابریشمی است که به سبک جالبی بافته شده و رشته هایی از آن منشعب می شود که به هر رشته گمپله ظریفی با رنگ های مختلف متصل است. گیسوها، از میان گیسوبند عبور کرده روی کمر آویزان می شوند.
بازوبندهای زنان اغلب از پارچه های
زربفت، ترمه یا مخمل است که اطرافش را زری دوزی کرده اند و بازوبندهای
مردان از چرم ظریف و نازک تهیه می شود. زنان منطقه خوزستان نیز از زیورآلات
متعددی برخوردارند که فلز آن بسته به موقعیت اجتماعی آنها مختلف است. طوگ،
قابچی، مکسره، ضامن و ازرار نیز زینت آلاتی هستند که برای گردن استفاده می
شوند.
طوگ یا طوق، گردنبندی از جنس طلاست که با سنگ های قیمتی تزئین شده است. قابچی، زیور گردن زنان اشراف و ثروتمند است که به واسطه زنجیر یا نخ کشدار به پشت گردن محکم می شود. مکسره نیز گردنبندی است که با مهره های قیمتی و سکه های طلا ساخته می شود. ضامن و ازرار نیز نام دو نوع گردنبند هستند که بیشتر در ایام اعیاد و جشن ها مورد استفاده قرار می گیرد.
زنان این منطقه همچنین برای سر و صورت
خود از جواهراتی ویژه استفاده می کنند. چلاب، زینتی قلاب مانند است که
روسری (شیله) را پس از پیچیدن به دور سر زن به هم وصل می کند. چف الباده
(ابولوزه) یا گوشواره یکی دیگر از زیورهایی است که زن عرب از آن استفاده می
کند. در گذشته گوشواره های پهن و گرد در میان زنان عرب رواج داشت. ابولوزه نام گوشواره ای است که زن عرب خوزستان از آن استفاده می کند.
حیل، حلقه ای نقره ای است که یک سوی آن باز است و با فشار، بالای مچ پا قرار می گیرد به همراه خلخال (حلقه ای از جنس نقره که در مچ پا و پایین تر از حیل قرار می گیرد) دو زیور آلاتی هستند که زنان عرب خوزستانی بیشترین استفاده را از آنها دارند.
منبع :
- روزنامه جام جم
- فصلنامه پژوهشی ایل قشقایی
- دانشنامه ایرانیکا